Η λαπαροσκόπηση αποτελεί μια χειρουργική μέθοδο, εναλλακτική της ‘’ανοικτής’’ χειρουργικής μεθόδου, που μπορεί να εφαρμοστεί, σχεδόν, στο σύνολο των γυναικολογικών επεμβάσεων των έσω γεννητικών οργάνων. Απαιτεί την ύπαρξη ειδικού τεχνολογικού εξοπλισμού και ο χειρουργός, που την εφαρμόζει, πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένος και εξοικειωμένος με τις απαιτήσεις της επέμβασης.
Γιατί να χειρουργηθώ λαπαροσκοπικά και όχι με την κλασική μέθοδο;
Η επιλογή της χειρουργικής μεθόδου στην οποία θα υποβληθείτε, θα προκύψει μετά από ουσιαστική συζήτηση με τον γιατρό σας. Θα πρέπει ο χειρουργός να είναι σε θέση να εκτελέσει την επέμβαση με ασφάλεια, αφού έχετε πρώτα συζητήσει μαζί του εκτενώς τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα της λαπαροσκοπικής προσέγγισης. Η λαπαροσκοπική χειρουργική, εμφανίζει, σαφώς, πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την ‘’ανοικτή’’ χειρουργική (λαπαροτομία), όπως η άριστη απεικόνιση των οργάνων, αφού ο χειρουργός χρησιμοποιεί ειδική κάμερα, το λαπαροσκόπιο, η οποία μπορεί να μεγεθύνει έως και 15 φορές την εικόνα. Αυτή η δυνατότητα, προσφέρει μεγαλύτερη άνεση στο χειρουργό να κάνει λεπτές κινήσεις και να προκαλέσει μικρότερη βλάβη σε ανατομικές δομές, όπως είναι τα αγγεία και τα νεύρα. Η λαπαροσκόπηση αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο, με αποτέλεσμα ο τραυματισμός των ιστών να είναι ο μικρότερος δυνατός. Η απώλεια αίματος και ο μετεγχειρητικός πόνος είναι μικρότεροι, σε σύγκριση με τη λαπαροτομία, ενώ και η ανάρρωση μετά την επέμβαση είναι, σαφώς, ταχύτερη. Οι μικρότερες τομές στο δέρμα επουλώνονται γρηγορότερα και ο κίνδυνος μόλυνσης είναι, επίσης, μικρότερος.
Πως γίνεται η λαπαροσκόπηση;
Αφού η ασθενής λάβει αναισθησία (συνήθως επιλέγεται η γενική αναισθησία), η χειρουργική διαδικασία ξεκινά με μια μικρή τομή (1 εκ.) κάτω από τον ομφαλό, διαμέσου της οποίας εισάγεται στην κοιλιακή κοιλότητα το λαπαροσκόπιο, το οποίο φέρει κάμερα και επιτρέπει την επισκόπηση των κοιλιακών οργάνων, με προβολή της εικόνας σε οθόνες υψηλής ανάλυσης. Πριν εισαχθεί το λαπαροσκόπιο, όμως, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί πνευμοπεριτόναιο, να ‘’φουσκώσει’’, δηλαδή, η κοιλιά με διοξείδιο του άνθρακα CO2, ώστε να απομακρυνθεί το κοιλιακό τοίχωμα από τα εσωτερικά όργανα, προσφέροντας στον χειρουργό τη βέλτιστη εικόνα και την ικανότητα να εκτελέσει με ασφάλεια τους χειρουργικούς χρόνους. Αφού εισέλθει το λαπαροσκόπιο, γίνονται 2 ή 3 επιπλέον τομές (μεγέθους μισού εκατοστού), ανάλογα με τις απαιτήσεις της επέμβασης, για να εισαχθούν τα λαπαροσκοπικά εργαλεία. Σε περίπτωση που η λαπαροσκόπηση είναι διαγνωστική, δεν απαιτούνται πολλές τομές, καθώς γίνεται απλά καταγραφή της εικόνας σε οπτικό μέσο και εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα. Εάν η λαπαροσκόπηση είναι επεμβατική, τότε με τη βοήθεια των ειδικών λαπαροσκοπικών εργαλείων ο χειρουργός εκτελεί τους χρόνους της επέμβασης, η οποία, επίσης, καταγράφεται σε οπτικό μέσο και δίνεται πάντα στην ασθενή ένα αντίγραφο με το πέρας του χειρουργείου. Μετά τη λήξη του χειρουργείου, ο αναισθησιολόγος διακόπτει τη χορήγηση αναισθησίας και η ασθενής οδηγείται στην αίθουσα ανάνηψης, όπου και παραμένει για παρακολούθηση, έως ότου μεταφερθεί στο δωμάτιό της.
Ποιες επεμβάσεις μπορούν να γίνουν λαπαροσκοπικά;
Σχεδόν το σύνολο των επεμβάσεων που γίνονται με λαπαροτομία μπορούν να γίνουν και λαπαροσκοπικά. Παθολογία στις ωοθήκες (κύστεις ραγείσες η με συστροφή, ενδομητριώματα, δερμοειδείς κύστεις, drilling σε σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών), παθολογία στις σάλπιγγες (υδροσάλπιγγες, πυοσάλπιγγες, εξωμήτριος κύηση, σαλπιγγεκτομή, λύση συμφύσεων, σαλπιγγοπλαστική) και παθολογία της μήτρας (ινομυώματα, αδενομύωση, υστερεκτομή), μπορούν να αντιμετωπιστούν με ασφάλεια λαπαροσκοπικά. Λύση ενδοκοιλιακών συμφύσεων, εν τω βάθει ενδομητρίωση, χαλάρωση του πυελικού εδάφους, διόρθωση συγγενών ανωμαλιών της μήτρας αλλά και ογκολογικά χειρουργεία, μπορούν, επίσης, να εκτελεστούν λαπαροσκοπικά, με άλλοτε άλλο βαθμό δυσκολίας. Κάποιες επεμβάσεις είναι ιδιαίτερα απαιτητικές, με αυξημένο βαθμό δυσκολίας και απαιτούν υψηλή χειρουργική ικανότητα για να ολοκληρωθούν με επιτυχία.
Πως θα πρέπει να προετοιμαστώ για μια λαπαροσκοπική επέμβαση;
Είναι σημαντικό να έχετε συζητήσει διεξοδικά με το γιατρό σας και να έχουν λυθεί οι όποιες απορίες έχετε, πριν την επέμβαση. Εφόσον έχει γίνει προγραμματισμός της ημέρας της επέμβασης, καλό θα είναι να έχετε τακτοποιήσει εκκρεμότητες με την εργασία σας, ενημερώνοντας ότι θα απουσιάζετε για κάποιες ημέρες, ενώ θα είναι φρόνιμο να φροντίσετε να υπάρχει κάποιος μαζί σας, κυρίως κατά την έξοδο από το νοσοκομείο και αφού δεν θα είστε σε θέση, ακόμα, να οδηγήσετε. Η καλή φυσική κατάσταση πριν το χειρουργείο είναι σημαντική και εξασφαλίζει και ταχύτερη ανάρρωση μετά την επέμβαση. Έτσι, εάν καπνίζετε, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να το διακόψετε (και γιατί όχι, να το κόψετε και εντελώς). Λίγες ημέρες πριν την επέμβαση θα κάνετε τον προεγχειρητικό έλεγχο, που περιλαμβάνει λήψη αιματολογικών εξετάσεων, καρδιολογικό έλεγχο και συζήτηση με τον αναισθησιολόγο. Η λεπτομερής λήψη ιστορικού από τον χειρουργό αλλά και από τον αναισθησιολόγο είναι απολύτως απαραίτητη. Φάρμακα τα οποία μπορεί να λαμβάνετε, ιστορικό παθολογικών καταστάσεων, προηγούμενα χειρουργεία και πιθανές αλλεργίες, πρέπει να καταγραφούν στο ιστορικό σας. Την ημέρα του χειρουργείου είναι σημαντικό να μην έχετε φάει ή πιει τίποτα, ώστε να μπορείτε με ασφάλεια να λάβετε αναισθησία. Είναι λογικό να νιώθετε άγχος. Συζητήστε το με τον γιατρό σας, ώστε να μειωθεί όσο το δυνατό περισσότερο.
Τι συμβαίνει μετά το χειρουργείο;
Μετά τη λήξη της επέμβασης, θα νιώθετε ζαλισμένη, εξαιτίας των φαρμάκων της αναισθησίας. Τα περισσότερα σύγχρονα φάρμακα αναισθησίας, έχουν μικρό χρόνο δράσης, οπότε η αίσθηση υπνηλίας και ζάλης δεν θα κρατήσουν για πολλές ώρες. Ο χρόνος που θα διαρκέσει η υπνηλία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διάρκεια της επέμβασης. Έτσι, όσο μεγαλύτερη η διάρκεια του χειρουργείου, τόσο περισσότερο θα διαρκέσει. Σχεδόν πάντα, μετά από ένα 24ωρο η ασθενής έχει επανέλθει πλήρως. Αμέσως μετά την επέμβαση θα μεταφερθείτε στην αίθουσα ανάνηψης, όπου θα βρίσκεστε κάτω από νοσηλευτική και ιατρική παρακολούθηση. Θα παραμείνετε εκεί για, περίπου, 1 ώρα και στη συνέχεια θα μεταφερθείτε στο δωμάτιο σας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ουροκαθετήρας που είχε τοποθετηθεί κατά τη διάρκεια της επέμβασης θα έχει ήδη αφαιρεθεί. Λίγες ώρες μετά την επέμβαση θα μπορείτε να πιείτε υγρά (νερό ή τσάι), ενώ είναι σημαντικό, να κινητοποιηθείτε και να περπατήσετε την ίδια ημέρα του χειρουργείου. Ο ενδοφλέβιος ορός, που είχατε κατά τη διάρκεια της επέμβασης, θα αφαιρεθεί μόλις ξεκινήσετε να πίνετε υγρά και θα πρέπει, ήδη, να μπορείτε να ουρήσετε με άνεση. Ο χρόνος της νοσηλείας σας εξαρτάται από τη βαρύτητα της επέμβασης και ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να πάρετε εξιτήριο την ίδια ημέρα, σε κάποιες άλλες η νοσηλεία μπορεί να παραταθεί για μία έως δύο ημέρες. Αν πάρετε εξιτήριο την ίδια ημέρα, παρά το γεγονός ότι θα νιώθετε φυσιολογικά, θα πρέπει να έχετε κάποιο συνοδό μαζί σας, για να σας επιστρέψει με ασφάλεια οδικώς στην οικία σας. Είναι πιθανό να σας συνταγογραφηθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή, ανάλογα με το είδος της επέμβασης στην οποία υποβληθήκατε. Αν το χειρουργείο σας ήταν η ολική λαπαροσκοπική υστερεκτομή είναι πιθανό να εμφανίσετε κολπική αιμόρροια, που μπορεί να κρατήσει για λίγες ημέρες. Την πρώτη ημέρα του χειρουργείου είναι αναμενόμενο να νιώθετε πόνο χαμηλά στην κοιλιακή χώρα ή στους ώμους, ο οποίος θα υποχωρεί, όμως, με αναλγητικά από το στόμα. Την επόμενη μέρα της επέμβασης θα μπορείτε να βρέξετε την τομή και να κάνετε μπάνιο. Είναι καλύτερο να μην είστε μόνη και να βρίσκεται κάποιος μαζί σας, για την περίπτωση που εμφανίσετε ζάλη ή τάση για λιποθυμία. Μην ανησυχείτε για τις τομές στην κοιλιά κατά τη διάρκεια του μπάνιου. Φροντίστε να είναι καθαρές και στεγνές, ώστε να επουλωθούν και ταχύτερα. Τα ράμματα των τομών θα αφαιρεθούν μετά από 7-10 ημέρες εάν είναι μη απορροφήσιμα ή δεν χρειάζονται να αφαιρεθούν καθόλου, εάν είναι απορροφήσιμα.
Πως θα είναι η ανάρρωσή μου μετά από μια λαπαροσκοπική επέμβαση;
Κάθε ασθενής εμφανίζει διαφορετικό χρόνο ανάρρωσης. Σε γενικές γραμμές, η ταχύτητα της ανάρρωσης εξαρτάται από το είδος της επέμβασης, την ηλικία της ασθενούς και τη γενική κατάσταση της υγείας της. Είναι σημαντικό, κατά τις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο να φροντίσετε να ξεκουραστείτε. Το σώμα σας χρειάζεται το χρόνο του για να επιστρέψει πλήρως στη δυναμική του. Προσπαθήστε να καθιερώσετε μία υγιεινή ρουτίνα στην καθημερινότητά σας, με το να ξυπνάτε και να κοιμάστε την ίδια ώρα κάθε μέρα, να λαμβάνετε, τουλάχιστον, 2 λίτρα νερό, να τρέφεστε υγιεινά και να διακόψετε συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ. Από την πρώτη, κιόλας, ημέρα που θα επιστρέψετε σπίτι σας, θα σας βοηθήσει να περπατάτε με αυξανόμενο ρυθμό δραστηριότητας. Ξεκινήστε με μικρές βόλτες μέσα ή κοντά στο σπίτι σας και αυξήστε σταδιακά τη διάρκεια και την ταχύτητα των περιπάτων, έτσι ώστε 1 εβδομάδα μετά να ασκήστε καθημερινά από 30-60 λεπτά. 2-4 εβδομάδες μετά την επέμβαση θα έχετε επιστρέψει στα προ του χειρουργείου επίπεδα δραστηριότητας, ενώ 6- 8 εβδομάδες μετά, θα μπορείτε να κάνετε και έντονη φυσική άσκηση, χωρίς περιορισμό. Τις πρώτες 2 εβδομάδες μετά την επέμβαση αποφύγετε να σηκώνετε βάρη στο σπίτι, αφήνοντας να περάσουν 3-4 εβδομάδες για να σηκώσετε βαριές σακούλες ή να κάνετε δουλειές, όπως το σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα. Φροντίστε, όταν θέλετε να σηκώσετε ένα βάρος, να κρατάτε τη μέση σας ίσια, λυγίζοντας τα γόνατα και έχοντας τα πόδια σας ελαφρώς ανοικτά. Με αυτό τον τρόπο και έχοντας το αντικείμενο κοντά σας σηκώστε το, τεντώνοντας τα γόνατα και συνεχίζοντας να κρατάτε τη μέση σας ίσια. Φροντίστε να πάρετε άδεια από την εργασία σας, για 1-2 εβδομάδες, ανάλογα με την βαρύτητα της επέμβασης. Ακόμη και μετά από λαπαροσκοπική υστερεκτομή, οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους μετά από 2 εβδομάδες, εφόσον δεν χρειάζεται να σηκώνουν βάρη. Η έναρξη των σεξουαλικών επαφών, εξαρτάται από το είδος της επέμβασης που υποβληθήκατε. Μετά από λαπαροσκοπική υστερεκτομή, η σεξουαλική δραστηριότητα συστήνεται να ξεκινά μετά από 6 εβδομάδες, ενώ μετά από τα μικρότερης βαρύτητας λαπαροσκοπικά χειρουργεία, μπορεί να ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα. Όσον αφορά στην ικανότητά σας να οδηγήσετε, χρειάζονται, συνήθως, 2-4 εβδομάδες για να είστε σε θέση να οδηγείτε με άνεση, χωρίς να νιώθετε τραβήγματα.
Τι μπορώ να κάνω για να αναρρώσω ταχύτερα;
Υπάρχουν κάποιες συνήθειες, που αν τις εφαρμόσετε, θα σας βοηθήσουν να έχετε ταχύτερη ανάρρωση. Η επαρκής ξεκούραση, η συστηματική και σταδιακά αυξανόμενη άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η διακοπή επιβλαβών συνηθειών, όπως προαναφέραμε, προσφέρουν ομαλή και γρήγορη ανάρρωση. Σε περίπτωση που έχετε υποβληθεί σε λαπαροσκοπική υστερεκτομή, προσπαθήστε να ενδυναμώσετε τους μύες του πυελικού εδάφους, από την πρώτη ημέρα μετά το χειρουργείο, με τις ασκήσεις Kegel. Οι ασκήσεις αυτές περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενη σύσφιξη και χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους, με άδεια την ουροδόχο κύστη και με φυσιολογική αναπνοή κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Η σύσφιξη μπορεί να διαρκεί για ένα δευτερόλεπτο (short squeezes) ή για περισσότερα δευτερόλεπτα (long squeezes). Για να αντιληφθείτε ποιοι είναι οι μύες του πυελικού εδάφους, προσπαθήσετε να διακόψετε την ούρηση, αφού την έχετε ήδη ξεκινήσει. Οι μύες που σας βοηθούν να διακόψετε την ούρηση είναι οι μύες που θα ενδυναμώσετε με τις ασκήσεις Kegel. Με άδεια, λοιπόν, την ουροδόχο κύστη, ξεκινήστε τις ασκήσεις, με σκοπό μετά από ημέρες να μπορείτε να κάνετε 10 long squeezes από 10 δευτερόλεπτα το καθένα, ακολουθούμενα από 10 short squeezes του ενός δευτερολέπτου. Επαναλάβετε, τουλάχιστον, 3 φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να μειώσετε τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης μετά την επέμβαση, φροντίστε να κινήστε και να κάνετε ασκήσεις, όταν είστε ξαπλωμένη, κουνώντας ζωηρά τους αστραγάλους σας πάνω και κάτω για 30 δευτερόλεπτα ή κυκλικά για άλλο τόσο χρόνο ή λυγίζοντας και τεντώνοντας τα πόδια σας εναλλάξ, τρεις φορές για το κάθε πόδι. Σημαντικό είναι, επίσης, να έχετε τακτικές κενώσεις και να αντιμετωπίσετε τη δυσκοιλιότητα, εάν υπάρχει. Προτιμήστε γεύματα πλούσια σε φυτικές ίνες με φρούτα, λαχανικά και δημητριακά στην καθημερινή σας διατροφή, σε συνδυασμό με λήψη, τουλάχιστον, 2 λίτρων νερού. Εφόσον, τρώτε υγιεινά και ασκήστε καθημερινά, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε ότι θα πάρετε βάρος μετά την επέμβαση. Τέλος, φροντίστε να έχετε θετική άποψη για τη ζωή και να έχετε υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους, ώστε ο χρόνος της ανάρρωσης να είναι ομαλός και γρήγορος.
Ποια συμπτώματα είναι ανησυχητικά μετά από μια λαπαροσκοπική επέμβαση;
Ο ήπιος πόνος, που περνάει με τη λήψη αναλγητικών, είναι συχνός μετά από μια λαπαροσκοπική επέμβαση και εντοπίζεται, συνήθως, στην κάτω κοιλία, στο σημείο του ομφαλού ή στους ώμους. Οφείλεται στη διάταση της κοιλιάς με αέριο και υποχωρεί σύντομα μετά την επέμβαση. Εάν ο πόνος είναι έντονος, προοδευτικά αυξανόμενος και δεν υφίεται με τα αναλγητικά, πρέπει να ειδοποιήσετε τον γιατρό σας. Η πιθανότητα να συμβεί μια σοβαρή επιπλοκή κατά τη διάρκεια ενός λαπαροσκοπικού χειρουργείου είναι μικρή (περίπου 2/1000) και περιλαμβάνει τον τραυματισμό του εντέρου, της ουροδόχου κύστεως, του ουρητήρα, της μήτρας ή κάποιου μεγάλου αγγείου. Σε περίπτωση που συμβεί κάποια σοβαρή επιπλοκή, είναι πιθανή η ανάγκη για μετάγγιση αίματος ή η μετατροπή του λαπαροσκοπικού χειρουργείου σε ”ανοικτό’’, ώστε να αντιμετωπιστεί η επιπλοκή, άμεσα και με ασφάλεια. Όμως, 15% των τραυματισμών του εντέρου δεν γίνονται αντιληπτοί κατά την επέμβαση και απαιτούν νέο χειρουργείο, αφού η ασθενής αναφέρει μετεγχειρητικά έντονο πόνο, απώλεια της όρεξης, τάση για εμετό ή πυρετό.
Επίσης, μικρή είναι η πιθανότητα δημιουργίας κήλης στο σημείο που εισάγουμε το λαπαροσκόπιο (μικρότερη από 1%), ενώ πολύ σπάνια (1/1000 έως 1/10000) είναι η πιθανότητα εμφάνισης θρομβοεμβολικού επεισοδίου. Το πρήξιμο και η ερυθρότητα του κάτω άκρου, μπορεί να σημαίνει εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση, ενώ η εμφάνιση δύσπνοιας σε συνδυασμό με αιματηρή απόχρεμψη και θωρακικό πόνο, μπορεί να σημαίνει πνευμονική εμβολή. Αυτές οι καταστάσεις απαιτούν άμεση ενημέρωση του θεράποντος ιατρού και αντιμετώπιση. Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, 3-8 γυναίκες στις 100.000 γυναίκες που θα υποβληθούν σε λαπαροσκόπηση θα χάσουν τη ζωή τους, εξαιτίας επιπλοκών του χειρουργείου, πιθανότητα εξαιρετικά σπάνια που καθιστά τη λαπαροσκόπηση μια πολύ ασφαλή επέμβαση. Λιγότερο σπάνιες επίπλοκες της λαπαροσκόπησης είναι το αίσθημα καύσους και το τσούξιμο κατά την ούρηση, που μπορεί να οφείλονται σε λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού και απαιτήσουν τη λήψη αντιβιωτικής αγωγής. Παρομοίως, λήψη αντιβίωσης μπορεί να κριθεί απαραίτητη σε καταστάσεις που εμφανίσετε πυρετό με δύσοσμη κολπική έκκριση, γεγονός που μπορεί να σημαίνει δημιουργία αιματώματος στο κολπικό κολόβωμα, ή σε εμφάνιση ερυθρότητας σε συνδυασμό με πόνο στην περιοχή των τομών, που μπορεί να σημαίνει τοπική φλεγμονή στα σημεία εισόδου των λαπαροσκοπικών εργαλείων. Οι κίνδυνοι της λαπαροσκοπικής χειρουργικής είναι ελαφρώς αυξημένοι εάν είστε υπέρβαρη ή πολύ αδύνατη, εάν είχατε υποβληθεί ξανά σε χειρουργείο στην κοιλιακή χώρα στο παρελθόν ή εάν εμφανίζετε κάποιο σημαντικό πρόβλημα υγείας. Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει την κατάσταση σας και θα σας προτείνει την κατάλληλη προσέγγιση.
