Ποιά είναι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα;

Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ), αναφέρονται σε μια ευρεία γκάμα νοσημάτων που μεταδίδονται, κυρίως, με τη σεξουαλική επαφή. Οι πιο συχνές λοιμώξεις που προκαλούν τα ΣΜΝ είναι οι έξης:

• Σύφιλη
• Γονόρροια
• Χλαμύδια
• Έρπης των γεννητικών οργάνων
• Ψείρες των γεννητικών οργάνων
• Τριχομονάδες
• Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
• Ηπατίτιδα B
• Ηπατίτιδα C
• HIV λοίμωξη (AIDS)

Τα ΣΜΝ αποτελούν ένα μείζων πρόβλημα δημόσιας υγείας, ενώ παρόλο που, συχνά, είναι ασυμπτωματικά μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές επιπλοκές.

Πως μπορώ να κολλήσω ένα ΣΜΝ;

Από τον ορισμό τους γίνεται σαφές, ότι τα ΣΜΝ μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής με ένα άτομο το οποίο είναι ήδη φορέας. Ανεξαρτήτως από τη σεξουαλική πρακτική που εφαρμόζετε (κολπική, πρωκτική ή στοματική), εφόσον έρθετε σε σεξουαλική επαφή με έναν φορέα ΣΜΝ συμπτωματικό ή όχι, είναι δυνατόν να σας μεταδώσει κάποιο ή κάποια από αυτά τα νοσήματα. Κάποιες φορές δεν είναι απαραίτητη η διείσδυση για να μεταδοθεί το νόσημα, καθώς και μόνη η επαφή του δέρματος είναι ικανή να αποτελέσει πύλη εισόδου του παθογόνου μικροοργανισμού.

Είναι συχνά τα ΣΜΝ;

Ναι, τα ΣΜΝ είναι εξαιρετικά συχνά. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 εκατομμύριο άνθρωποι την ημέρα προσβάλλονται από κάποιο ΣΜΝ παγκοσμίως, ενώ 357 εκατομμύρια νέες λοιμώξεις κάθε χρόνο οφείλονται σε ένα από τα τέσσερα συχνά ΣΜΝ (χλαμύδια, γονόρροια, σύφιλη, τριχομονάδα). Περισσότεροι από 500 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τον έρπη των γεννητικών οργάνων, ενώ περίπου 300 εκατομμύρια γυναίκες έχουν προσβληθεί από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Η πλειοψηφία των ΣΜΝ δεν προκαλεί συμπτώματα ή προκαλεί πολύ ήπια συμπτώματα, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η διάγνωση τους.

Ποιες ηλικιακές ομάδες είναι πιο επιρρεπείς στα ΣΜΝ;

Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες (ηλικία 15-24 ετών), παρόλο που αντιστοιχούν στο 25% του σεξουαλικώς ενεργού πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των νέων περιστατικών με λοίμωξη από ΣΜΝ. Η συχνότητα λοίμωξης είναι περίπου ίδια στους άντρες και στις γυναίκες, αλλά οι γυναίκες (έγκυες ή όχι) και τα νεογνά τους, εμφανίζουν το μεγαλύτερο εύρος επιπλοκών αλλά και χρονιότητας από τα ΣΜΝ.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τα ΣΜΝ;

• Νεαρή ηλικία (15-24 ετών)
• Πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι
• Μη χρήση προφυλακτικού
• Ομοφυλοφιλία (ιδίως άντρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άντρες)
• Ιστορικό με λοίμωξη από ΣΜΝ
• Χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status
• Καταχρήσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά κ.τ.λ.)

Ποια είναι τα συμπτώματα που θα με θορυβήσουν για να επισκεφθώ το γιατρό μου;

Όπως ήδη αναφέραμε τα ΣΜΝ είναι συχνά ασυμπτωματικά, χωρίς να δίνουν έτσι ενδείξεις για τη ύπαρξη τους. Παρόλο αυτά, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση κάποιον συμπτωμάτων που μπορεί να σας θορυβήσουν, ώστε να επισκεφθείτε το γιατρό σας. Συμπτώματα από το γεννητικό σύστημα που μπορεί να σχετίζονται με ΣΜΝ, είναι οι αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, πολλές φορές δύσοσμες, τα δυσουρικά ενοχλήματα, ο κοιλιακός πόνος, πόνος ή/και αίμα κατά τη σεξουαλική επαφή, δερματικές αλλοιώσεις στο αιδοίο ή στο πρωκτό, κνησμός κ.α.. Συστηματικά συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με ΣΜΝ, μπορεί να είναι ο πυρετός, η απώλεια σωματικού βάρους, διόγκωση των λεμφαδένων, υπογονιμότητα, κ.α..

Πως γίνεται η διάγνωση των ΣΜΝ;

Σε περίπτωση που εμφανίζεται κάποιο από τα παραπάνω γενικά συμπτώματα, θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας για περαιτέρω διερεύνηση. Επειδή, όμως, όπως είπαμε, τις περισσότερες φορές τα ΣΜΝ είναι ασυμπτωματικά, κατά τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο η σύσταση, πλέον, είναι να γίνεται και λήψη μίας καλλιέργειας κολπικού υγρού, ανεξαρτήτως εάν υπάρχουν ή όχι συμπτώματα. Κάποια από τα ΣΜΝ ανευρίσκονται με ειδικές εξετάσεις αίματος, ενώ κάποια άλλα με καλλιέργεια κολπικών υγρών. Ο συνδυασμός των παραπάνω εξετάσεων, η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού, καθώς και η κλινική εξέταση από το γιατρό σας, μπορούν να απαντήσουν με ασφάλεια στο ερώτημα αν έχετε προσβληθεί ή όχι από κάποιο ΣΜΝ.

Κάθε πότε θα πρέπει να εξετάζομαι για τα ΣΜΝ;

Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συχνότητα εξέτασης για τα ΣΜΝ. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει ανάλογα με την ηλικία σας, τη γενική κατάσταση και το ιστορικό σας, κάθε πότε θα πρέπει να προχωρήσετε σε εξετάσεις. Για κάποια ΣΜΝ, όπως η λοίμωξη από χλαμύδια, HPV ή από γονόρροια, σε νεαρές ηλικίες συνιστάται να γίνεται ο έλεγχος κάθε έτος, ενώ για κάποια άλλα, όπως η λοίμωξη από HIV ή από τους ιούς της ηπατίτιδας, δεν γίνεται τόσο συχνά. Σε ειδικές ομάδες γυναικών όπως π.χ. οι έγκυες γυναίκες, ο έλεγχος για HIV, ηπατίτιδες και σύφιλη γίνεται κατά την αρχή της εγκυμοσύνης, ενώ αν η έγκυος είναι μικρότερη από 25 ετών, συνιστάται να γίνει περαιτέρω έλεγχος για χλαμύδια και γονόρροια.

Υπάρχει θεραπεία για τα ΣΜΝ;

Για κάποια ΣΜΝ, όπως η γονόρροια, η σύφιλη, η λοίμωξη από χλαμύδια και από τριχομονάδα, είναι εφικτή η θεραπεία και γίνεται με τη χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών σκευασμάτων, ενώ για κάποια άλλα δεν υπάρχει κατάλληλη θεραπεία όπως π.χ. HIV λοίμωξη, οπότε στην περίπτωση αυτή χορηγούνται φάρμακα κατάλληλα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Ο γιατρός σας θα κρίνει ποιά είναι η απαραίτητη θεραπεία, το πλάνο παρακολούθησης και οι εξετάσεις που πρέπει να κάνετε μετά την θεραπεία, ώστε να βεβαιωθείτε για την αποτελεσματικότητά της.

Πρέπει να ενημερώσω το σύντροφο μου ότι πάσχω από κάποιο ΣΜΝ;

Στη περίπτωση που εσείς ή ο σύντροφος σας διαγνωσθείτε με κάποιο ΣΜΝ θα πρέπει να γίνει μια διεξοδική συζήτηση, κάποιες φορές και με παρουσία του γιατρού σας, ώστε να ενημερωθείτε πλήρως για τις εξετάσεις, τη θεραπεία αλλά και τις πιθανές επιπλοκές του ΣΜΝ. Η ταυτόχρονη θεραπεία και του συντρόφου είναι πολλές επιβεβλημένη, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση επαναλοίμωξης. Επίσης, σε περίπτωση που δεν είναι επιθυμητή στη παρούσα φάση η τεκνοποίηση, θα πρέπει να συζητηθούν και οι κατάλληλοι τρόποι προστασίας.

Ποιες είναι οι επιπλοκές των ΣΜΝ;

Η αποτυχία της διάγνωσης και αντιμετώπισης των ΣΜΝ σε αρχικό στάδιο, μπορεί να οδηγήσουν σε χρονιότητα αλλά και σε σημαντικές επιπλοκές, όπως η υπογονιμότητα, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η εξωμήτριος κύηση, η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου, ο χρόνιος πυελικός πόνος, οι νεογνικές λοιμώξεις και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και ο θάνατος. Η αντίσταση κάποιων παθογόνων μικροβίων που προκαλούν ΣΜΝ στα φάρμακα που χορηγούμε, μπορεί να προκαλέσει υποτροπή της λοίμωξης με αύξηση του κόστους της θεραπείας αλλά και επιπρόσθετη ταλαιπωρία για την ασθενή.

Πως μπορώ να προστατευτώ από τα ΣΜΝ;

• Η επιλογή του κατάλληλου ερωτικού συντρόφου, αποτελεί ένα σημαντικό τρόπο προστασίας από τα ΣΜΝ.
• Ο εμβολιασμός σε νεαρή ηλικία πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την αποφυγή μετάδοσης του ιού HPV, καθώς και για την ηπατίτιδα Β και Α. Ο εμβολιασμός για το ιό του HPV στη χώρα μας, συστήνεται να γίνεται σε νέα κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών, είτε με το 2δύναμο, το 4δύναμο ή με το νέο 9δυναμο εμβόλιο κατά του ιού.
• Η συνεχής και σωστή χρήση του ανδρικού προφυλακτικού αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο προστασίας από τα ΣΜΝ. Προσφέρει το μεγαλύτερο επίπεδο ασφάλειας, παρόλο που εξακολουθεί και υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης κάποιων ΣΜΝ (HPV, έρπης γεννητικών οργάνων και σύφιλη), όταν η περιοχή του πέους που είναι προσβεβλημένη δεν είναι καλυμμένη με το προφυλακτικό. Επίσης, παρέχει πολύ υψηλά επίπεδα προστασίας όταν ο σύντροφος πάσχει από Ηπατίτιδα ή από HIV.
• Άλλες μέθοδοι προστασίας, όπως το γυναικείο προφυλακτικό, το διάφραγμα και τα τοπικά μικροβιοκτόνα, δεν συγκεντρώνουν επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητα τους, ενώ η χειρουργική στειροποίηση, η υστερεκτομή και τα αντισυλληπτικά δεν προσφέρουν καμία προστασία για τα ΣΜΝ, παρά μόνο αντισύλληψη.

 Πως μπορώ να ενημερωθώ για τα ΣΜΝ;

Για τις έφηβες γυναίκες, η ανοικτή συζήτηση για τα ΣΜΝ με τους γονείς αποτελεί μια εισαγωγή στην ενημέρωση, παρόλο που δεν είναι πάντα εφικτό. Το διαδίκτυο αποτελεί ένα μέσο ενημέρωσης αρκετά σύνηθες, αλλά θα πρέπει η αναζήτηση να περιορίζεται σε έγκυρες επιστημονικές βάσεις δεδομένων. Η αναζήτηση πληροφορίας από φίλους ή από άτομα που δεν έχουν σχέση με τον τομέα της Υγείας, καταλήγει τις περισσότερες φορές σε επισφαλή και μη έγκυρα συμπεράσματα, ενώ ο καλύτερος τρόπος σωστής ενημέρωσης είναι να απευθυνθείτε στο γιατρό σας, για να συζητήσετε διεξοδικά και να ενημερωθείτε πλήρως για τα ΣΜΝ.