Προετοιμασία πριν την εξωσωματική γονιμοποίηση
Η αρχική συμβουλευτική από γιατρό εξειδικευμένο στα θέματα της Αναπαραγωγικής Ιατρικής είναι εξαιρετικά σημαντική και περιλαμβάνει μία σειρά παρεμβάσεων και εργαστηριακών εξετάσεων, που σκοπό έχουν να προετοιμάσουν με τον καλύτερο τρόπο το υπογόνιμο ζευγάρι και να αυξήσουν στο μέγιστο δυνατό τις πιθανότητες επιτυχίας.
- Συμβουλές για τροποποίηση των καθημερινών συνηθειών
Διακοπή του καπνίσματος. Ιδίως στη γυναίκα, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι το κάπνισμα επηρεάζει αρνητικά την ωοθηκική διέγερση, την ποιότητα των ωαρίων, την κύηση, ενώ αυξάνει, πιθανόν, και την πιθανότητα εξωμήτριας εγκυμοσύνης.
Διακοπή ή μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Και πάλι ιδίως στη γυναίκα, ώστε να μειώσουμε πιθανές τερατογενετικές επιδράσεις του αλκοόλ στο έμβρυο.
Ρύθμιση του σωματικού βάρους. Έχει αποδειχθεί ότι οι παχύσαρκες (ΒΜΙ > 30) καθώς και οι λιποβαρείς (ΒΜΙ < 19) γυναίκες, εάν καταφέρουν να ρυθμίσουν το σωματικό τους βάρος, αυξάνονται όχι μόνο οι πιθανότητες επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, αλλά και η πιθανότητα αυτόματης εγκυμοσύνης χωρίς καμία περαιτέρω παρέμβαση.
Χορήγηση φυλλικού οξέος. Είναι σημαντική η λήψη 0,4 mg/d φυλλικού οξέος για τρείς μήνες πριν την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης, για να μειώσουμε τις πιθανότητες να πάσχει το έμβρυο από ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα. Υψηλότερη δόση (5 mg/d) θα πρέπει να χορηγείται σε ζευγάρια υψηλού κινδύνου (παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης της γυναίκας, επιληψία, αιματολογικές παθήσεις κ.α.)
Ειδική συμβουλευτική σε ζευγάρια με προϋπάρχουσα παθολογία (γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη, επιληψία, καρδιολογικά προβλήματα κ.α.)
Διαχείριση του στρες. Το άγχος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, επομένως είναι σημαντικό να υπάρχει πρόσβαση σε ειδική συμβουλευτική πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας και κυρίως, σε περίπτωση αποτυχίας της προσπάθειας.
- Γενικός εργαστηριακός έλεγχος
Ο εργαστηριακός έλεγχος για μολυσματικά νοσήματα (HIV, Hπατίτιδα Β και C, σύφιλη) είναι απαραίτητος για να αποτρέψουμε τον κίνδυνο μόλυνσης του συντρόφου ή του εμβρύου, καθώς και για το θεωρητικό κίνδυνο που προκύπτει από τη διαχείριση μολυσμένων κρυοσυντηρημένων εμβρύων στη Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης.
Εργαστηριακός έλεγχος έναντι της ερυθράς, ώστε να υπάρχει απαραίτητος χρόνος για εμβολιασμό της γυναίκας πριν την έναρξη της θεραπείας.
Έλεγχος για αιμοσφαιρινοπάθειες, ώστε σε περίπτωση φορείας και των δύο συντρόφων να προχωρήσουμε σε PGD.
Έλεγχος για κυστική ίνωση, ιδίως σε ζευγάρια με κληρονομικό ιστορικό της ασθένειας, ή σε άνδρες με αποφρακτική αζωοσπερμία.
Έλεγχος με τεστ Παπανικολάου για αποκλεισμό σοβαρών δυσπλασίων του τραχήλου.
- Εξειδικευμένος έλεγχος
Διακολπικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων, για να αποκλείσουμε καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το αποτέλεσμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης (υποβλεννογόνια ινομυώματα, υδροσάλπιγγες, ενδομητριώματα, ενδομητρικοί πολύποδες) αλλά και για να εκτιμήσουμε τον αριθμό των μικρών κοιλοτικών ωοθυλακίων των ωοθηκών (AFC).
Υστεροσαλπιγγογραφία, για να διαγνώσουμε πιθανές ανωμαλίες της μήτρας ή των σαλπίγγων.
Υστεροσκόπηση, η οποία έχει ένδειξη σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις, π.χ. η υστεροσκοπική αφαίρεση ενός ενδομητρικού πολύποδα, πριν την έναρξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει σημαντικά την επίτευξη εγκυμοσύνης.
Εκτίμηση των ωοθηκικών εφεδρειών – Ορμονολογικός έλεγχος. Οι ωοθηκικές εφεδρείες αναφέρονται στην εκτίμηση της ποιότητας, αλλά και της ποσότητας των ωαρίων των γυναικών. Η εκτίμησή τους γίνεται με τη λήψη αίματος κατά τη δεύτερη έως τέταρτη ημέρα του κύκλου της γυναίκας, ώστε να προσδιορίσουμε τα επίπεδα κάποιων ορμονών. Η συγκέντρωση της FSH (ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη), ΑΜΗ (αντιμυλλέρειος ορμόνη) και ινχιμπίνης β, σχετίζονται με το ορμονικό προφίλ της γυναίκας. Έχει αποδειχθεί ότι η καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης των ωοθηκών των γυναικών γίνεται με το προσδιορισμό της ΑΜΗ αλλά και ενός υπερηχογραφικού δείκτη που ονομάζεται ΑFC (Antral Follicle Count). Ο ορμονολογικός έλεγχος περιλαμβάνει ακόμη τον προσδιορισμό των ανδρογόνων, της οιστραδιόλης και της προλακτίνης. Η εκτίμηση όλων των παραπάνω ορμονών είναι εξαιρετικά σημαντική, ώστε να διαλέξουμε το κατάλληλο πρωτόκολλο διέγερσης και να αναγνωρίσουμε τις γυναίκες που χαρακτηρίζονται ως ‘’πτωχές απαντήτριες’’ (poor responders), γυναίκες, δηλαδή, που πιθανόν να μην ωφεληθούν ακόμη και από υψηλές δόσεις ορμονών κατά της διάρκειας της θεραπείας τους.
- Χειρουργικές παρεμβάσεις πριν τη θεραπεία
Για παράδειγμα σαλπιγγεκτομία σε περίπτωση υδροσάλπιγγας, υστεροσκοπική αφαίρεση ενδομητρικού πολύποδα, υποβλεννογόνιου ινομυώματος ή διαφράγματος της μήτρας.
Είναι σαφές ότι η ουσιαστική αξιολόγηση του υπογόνιμου ζευγαριού είναι απαραίτητη, καθώς θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν θα πρέπει να χορηγείται σε ζευγάρια με ιστορικό χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή παιδικής κακοποίησης, αφού εγείρονται κίνδυνοι για την ασφάλεια του παιδιού.
